Przeszedłszy Pireneje niepokojony on był w górach przez bandy gierylasów i odpocząwszy sobie w Burgos, ruszył do Rioseco. Tutaj wraz z szaserami i Mamelukami gwardyi, uderzył on na sławny pułk dragonów królowej hiszpańskiej (de la Reyna) i rozbił ich doszczętnie. Pierwszy ten krwawy chrzest szwadronu przynosi mu zaszczyt. W szarży tej Joachim Hempel wpadł na działa z kilku żołnierzami i zrąbany szablami dostał się wraz z Gołębiowskim do niewoli.
Przymaszerowaliśmy prosto do miasta Kiaseco do pułkowej kwatery. Tam gdyśmy stali, a dłuższe noce nadeszły, pułkownik Krasiński namówił oficerów do zrobienia składki i wydania kilku bali, co i uskuteczniono. Przywołano Seniora Alkadę, jako pierwszego urzędnika miasta; oświadczono mu swój zamiar i proszono go aby bilety zapraszające na bal sam rozpisał i rozesłał po domach i rodzinach, co też dopełnił. Muzyka była nasza pułkowa z hiszpańską połączona. Dla spotkania i przyjmowania gości na bal, kilku było z nas naznaczonych.
Gdy czas balu się zbliżył poczęli goście przybywać; jedni piechotą, inni nie pojazdami, ale na koniach, mułach i osłach przyjeżdżali. (Pojazdów używają tylko w stołecznem lub prowineyonalnem, znaczniejszem mieście i to najwięcej tylko na zamiejskie przejaż dżki). Te były przystrojone w siodła pojedyńcze i podwójne, jedwabnemi materyami, adamaszkami i aksamitami różnych kolorów wybijane i obszywane galonami, frenzlami i kutasami; grzywy ich i ogony szerokiemi wstążkami różnych kolorów były ozdo bione w fantazye i kokardy, a na głowach tych zwierząt strusie pióra powiewały. Hiszpanie piesi prowadzący konie, muły i osły za cugle bogato i pięknie byli ubrani, a panowie ich i panie bez ża dnego trudu spokojnie i wygodnie na siodłach siedzieli. Ktokolwiek z gości przybył przed dom balowy, to go zaraz dwóch Hiszpanów u drzwi stojących i znających dobrze nazwiska osób, ogłaszało, wołając głośno, że Marquez lub Marqueza ta i ta przybyli My na ten odgłos zbiegamy z góry; spotykamy przyjmujemy i prowadziemy do salonu.
Między przyjeżdżającemi na bal, była dziewica córka Marquezy, dziwnie i czarująco piękna; ta przyjechała na ośle, pułkownik kazał nam ją wraz z jej wierzchow cem przynieść na sale, cośmy i dopełnili i wraz z osłem na górę ją po wschodach wynieśli z czego ona była mocno uradowana. Muzyka grała polonezów i mazurków, co się Hiszpanom bardzo podobało i tańcowali razem z nami mazurka, a od pierwszego razu tak dobrze tańcować potrafili, że prawie każda para inną figurę robiła, a to bardzo zgrabnie i spiesznie. Tańcowali także swoich narodowych tańców, fandago i bollero. Ze wszystkich Hiszpanów najpiękniej i najlepiej umieli tańcować niektó rzy ich księża.
Na jednym z balów naszych, Hiszpanie namówili pułkownika, aby jednego z obecnych tamże księży, który umiał doskonale tańcować, zmusił odtańczyć bollero z zawiązanemi oczyma; więc ten kazał księdzu wraz z damą jedną wystąpić, za wiązano mu oczy i kilkanaście jaj kurzych w prostej liniji na posadzce położono. Pułkownik chcąc go nastraszyć, kazał przynieść parę pistoletów, po łożył na stole i oświadczył mu, że jeżeli tańcząc choć jedno jajko rozbije, to mu głowę rozstrzeli; lecz on nie tracąc odwagi i przytomności, tańcował, wszystkie figury i poruszenia odbył bez naruszenia żadnego jajka.
Po odbytych tych zabawach, odebraliśmy roz kaz wyruszenia za nieprzyjacielem i gdyśmy w dni kilkanaście powrócili, dowiedzieliśmy się, że pod niebytność naszą, w Riaseco przyszło wojsko hiszpańskie i wszystkich tych, którzy na balach naszych bywali i tańczyli, rózgami wysiekło. Sposób wydawania balów naszych wielkiem był podziwieniem dla Hiszpanów, bo oni, gdy wydają bal z muzyką, to stołów wcale nie zastawiają i jadła a napoju, tak jak u nas, hojnego nie podają; najwięcej kiedy rozniosą po dwie małych filiżanek czekolady, albo wina z sucharkami, na tem kończy się cały traktament; tylko ciągle tańcują i bawią się wesoło. Ja gdym stał w domu jednej Marquezy, wdowy, i gdym był z nią już dobrze znajomy, zaprosiła mnie raz do swego pokoju i dobywszy książki opisującej obyczaje kraju naszego, prosiła mnie abym jej prawdę powiedział, czyli to w samej isto cie jest prawda, jak w tem dziele opisuje; tu zaczęła czytać, jak wielkie u nas uczty balowe wyprawiają z wystawami stołów, sutemi i kosztownemi potrawami, ciastami, cukrami i napojami.
Czyli tak jest, że pysznemi pojazdami i cugami paradują i podług mody francuzkiej ubierają się. Gdym to wszystko potwierdził, mocno była zdziwiona i rzekła mi, że kraj wasz musi być bardzo bogaty, czegoście go opuścili i w tak odległe puścili się strony?... Próżno jej było to tłumaczyć, właściwy powód naszego poświęcenia się nie mógł być zrozumiałym dla jej zdumiałej głowy.
Bił się tam za to czwarty szwadron pod wodzą kapitana Wincentego Radzimińskiego, sformowany najpóźniej, bo we Wrześniu 1807 r. i dlatego najpóźniej przybyły do Hiszpanii i włączony od razu po wkroczeniu do korpusu marszałka Bessieres’a. Szwadron ten zatem wcale nie był w Madrycie. Przeszedłszy Pireneje niepokojony on był w górach przez bandy gierylasów i odpocząwszy sobie w Burgos, ruszył do Rioseco. Tutaj wraz z szaserami i Mamelukami gwardyi, uderzył on na sławny pułk dragonów królowej hiszpańskiej (de la Reyna) i rozbił ich doszczętnie. Pierwszy ten krwawy chrzest szwadronu przynosi mu zaszczyt. W szarży tej Joachim Hempel wpadł na działa z kilku żołnierzami i zrąbany szablami dostał się wraz z Gołębiowskim do niewoli.
_____
Zygmunt Lucyna Sulima, Polacy w Hiszpanii (1808-1812), Warszawa, Gebethner i Wolff, 1888 r.
Po bitwie Bessieres zajął miasto Rioseco i przez dwa dni tam odpoczywał, oczekując na posiłki. Zdarzyło się, że piechota francuska plondrując wszystkie kąty po mieście, w klasztorze dominikanów w podziemnej piwnicy, znalazła zamkniętego Hempla i Gołębiowskiego, gdzie obaj leżeli ranni. Klasztor był pusty i zakonnicy wszyscy pouciekali. Natychmiast biednych więźniów z tamtąd zabrano. Hempel miał całą głowę posiekaną szablami i mała była nadzieja uzdrowienia go; jednakże wyszedł z tego. Gołębiowski zaś nie był ranny w bitwie, ale gdy wzięty został i obu jeńców dragoni hiszpańscy prowadzili do miasta, przechodzili małą rzeczkę i Gołębiowski spragniony mocno schylił się, aby się napić wody. Jeden z dragonów w tej chwili ciął go pałaszem z boku w twarz i zranił go tak mocno, że mu oko ze wszystkiem wypłynęło. W mieście oddano ich dominikanom, którzy przyjęli jeńców z pogardą i surowością i wprowadzili ich do lochu podziemnego, gdzie ich zamknęli. I tu jednak polscy wojownicy nie mieli spokoju. Dominikanie pokilkakrotnie wpadali do lochu, krzyczeli na nich, grozili im, podawali sobie wzajemnie sztylety, aby ich pozabijać. Szczęściem nie znalazł się nikt między zakonnikami, co chciał się do puścić morderstwa ; scena ta jednak tak silne na Hempla wywarła wrażenie, że potem ilekroć zobaczył księdza, to mienił się na twarzy, bladł i omdlewał.
_____
Zygmunt Lucyna Sulima, Polacy w Hiszpanii (1808-1812), Warszawa, Gebethner i Wolff, 1888 r.